Moskou en St. Petersburg. Mei 2010.

De Russische Federatie strekt zich uit van de Baltische Zee tot de Stille Oceaan. Rusland is lid van de CIS, een gemenebest van de voormalige Sovjetrepublieken en het grootste land ter wereld. Bijna tweemaal zo groot als de Verenigde Staten. Moskou, de hoofdstad met negen miljoen inwoners, ligt in het midden van Europees Rusland. Een andere grote stad in Rusland, met bijna vijf miljoen inwoners, ligt in de noordwestelijke hoek en wordt wel het ‘venster op het westen’ genoemd. Sint Petersburg ligt bij de monding van de Neva, aan de Finse Golf, en was ooit de hoofdstad van Rusland. Begin mei gaan we een week naar Rusland en bezoeken deze twee wereldsteden. Vanuit Düsseldorf vliegen we naar Moskou. We doen actief en verkennen in enkele dagen de belangrijkste bezienswaardigheden met bus, benenwagen en natuurlijk de metro. Moskou heeft een uitgebreid metro netwerk. Een aantal van de metro stations is schitterend. Dit heeft te maken met het feit dat met de start van het metro netwerk werd begonnen in de jaren dertig. De communisten waren aan de macht. En zij wilden van de metro’s als voorbeeld van een moderne maatschappij een eerbetoon aan het volk maken. In plaats van rijkdom in paleizen en kerken nu de pracht en praal naar de burger. Natuurlijk gaan we naar het Kremlin. Citadel van de tsaren, hoofdkwartier van de Sovjet-Unie en nu de residentie van de Russische president. Al eeuwenlang is het Kremlin het symbool van de macht van de overheid. Vlakbij het Kremlin ligt het Rode Plein. Eerst fungeerde het als markt, maar de houten stalletjes brandden zo vaak af dat het terrein bekend ging staan als Brandplein. De huidige naam dateert uit de 17de eeuw en komt van het Russische woord krasnyj, dat oorspronkelijk ‘mooi’ betekende, maar later ‘rood’. Met het ‘rood’ van het communisme heeft de naam van het plein dus niets te maken. In de communistische tijd werden er ieder jaar op 1 mei en op de verjaardag van de Revolutie grote militaire parades gehouden. Nu wordt het plein gebruikt voor culturele evenementen en allerlei publieke festiviteiten. Tijdens ons verblijf in Moskou is er echter ook een grote militaire parade: de 60-jarige overwinning op Nazi Duitsland wordt groots herdacht. Aan de zuidkant van het Rode Plein staat de Basillius kathedraal. De kathedraal, ontworpen volgens de traditionele Russische houtarchitectuur, is een wirwar van torentjes, tentdaken en kronkelende uivormige koepels. Een andere kathedraal die we bezoeken, is de Christus Verlosser kathedraal. Het meest ambitieuze project van een ondernemende burgemeester van Moskou uit de jaren negentig, was de wederopbouw van deze kathedraal die op bevel van Stalin in 1931 werd opgeblazen. In de tussenliggende tijd lag er op deze plaats een openlucht zwembad. Vanaf het begin was dit een controversieel project, zowel om redenen van geld als om redenen van smaak. Vanaf deze kathedraal lopen we naar de wijk Arbatskaja. De naam 'Arbat' schijnt te komen van een Mongools woord voor 'voorstad' en werd in de 15de eeuw gebruikt voor het hele gebied ten westen van het Kremlin, waar toen de ambachtslieden en de stalmeesters van de tsaar woonden. Later ging de adel hier wonen, gevolg door Moskouse intellectuelen en kunstenaars. Midden in Oud Arbat loopt de autovrije Oeltisa Arbat. De straat is bezaaid met antiekwinkels, boetieks, souvenirkraampjes, terrassen en restaurants. De huizen zijn mooi gerestaureerd en beschilderd in pasteltinten. Op een terrasje van Starbucks is het met koffie, thee en chocoladegebak prima toeven in het zonnetje. In de wijk ligt ook het gebouw van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. In de jaren dertig van de vorige eeuw formuleerde Stalin een plan om grote delen van Moskou opnieuw in te richten. Hij stond een monumentale stijl voor en het constructivisme raakte uit de mode. Deze monumentale stijl culmineert in de zogeheten ‘Suikerbakkersstijl’. Deze term wordt gebruikt voor de zeven wolkenkrabbers die op sleutelposities in de stad werden neergezet in de jaren veertig en vijftig. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken is karakteristiek voor deze stijl. Heel anders is de bouwstijl van het Bolsjoj theater. Dit theater is niet alleen de thuisbasis van de oudste en beroemdste balletgezelschappen in de wereld, maar ook het gebouw zelf is een bezienswaardigheid. Tijdens ons bezoek aan Moskou bezoeken we ook een aantal kloosters en buitenplaatsen. Het mooiste van de halve cirkel van versterkte religieuze gebouwen ten zuiden van Moskou is het Novodevitsjij klooster. Dit klooster is in 1524 gesticht om het innemen van de Litouwse stad Smolensk te gedenken. Koeskovo is voor de Revolutie meer dan 200 jaar lang de buitenplaats geweest van één van de rijkste aristocratische families van Rusland. Tot de 200.000 lijfeigenen van de familie behoorden ook architecten, die een groot aandeel hadden in de bouw van Koeskovo. Behalve twee grote tuinen is hier een paleis te zijn, een kerk met gouden spits, een Hollands huisje, een Zwitsers huisje, een Oranjerie, Italiaans Paviljoen en de Grotto, een opvallende paviljoen. Omdat de buitenplaats een stuk buiten het centrum van Moskou ligt, is de tocht naar het cultureel erfgoed een avontuur op zich. Een bijzondere gewaarwording om in de land dat voor ons eens achter de IJzeren Gordijn lag, nu zo vrij te kunnen rondlopen. Een andere buitenplaats die we bezoeken, is Kolomenskoje. In de 16de eeuw was Kolomenskoje een favoriet landgoed van de tsaren. Na de revolutie kreeg het park een bestemming als architectuurmuseum. Naast het verkennen van bezienswaardigheden is er ook tijd om te winkelen en wat te eten en drinken op een terrasje. Om ons heenkijkend is goed te zien hoe groot het verschil tussen arm en rijk in Moskou is. Vanuit Moskou nemen we de hogesnelheidstrein naar St. Petersburg. Sint Petersburg heeft in driehonderd jaar veel gezichten gehad. Het hersenspinsel van Peter de Grote, dat verrees in een moeras en een venster van Rusland op het westen moest worden, werd snel een prachtige stad, die de majesteit van het Russische Rijk toonde. Later werd het de bakermat van de revolutie en greep Lenin er de macht. In de Tweede Wereldoorlog werd het een symbool van nationale trots. Nu heeft het als culturele hoofdstad een fantastisch erfgoed en een internationale kunstagenda. Sint Petersburg is een stad die gebouwd is op het water. De Petrus en Paulus vestiging, één van de oudste gebouwen van de stad, contrasteert er met neoclassicistische paleizen en barokke kloosters, en de korte maar stormachtige geschiedenis van de stad wordt weerspiegeld in de musea. Net als Amsterdam en Venetië is Sint Petersburg gebouwd rond een netwerk van kanalen en rivieren, die bijdragen aan de unieke sfeer van de stad. De bruggen die nodig waren om de eilanden met elkaar te verbinden, zijn verfraaid met beeldhouwwerken, siersmeedwerk en weelderige lantaarns. Sint Petersburg heeft meer dan negentig musea, veelal ondergebracht in paleizen of andere historische belangrijke gebouwen. Ons hotel ligt vlakbij de Nevski Prospekt. Dit is de belangrijkste verkeersader van de stad met veel aantrekkelijke gebouwen in uiteenlopende bouwstijlen. De statige avenue stond ooit bekend als de ‘Straat van de Verdraagzaamheid’, wat verwees naar de kerken van de meest uiteenlopende gezindten die hier aan het eind van de 18de en het begin van de 19de eeuw werden gebouwd. Ook in St. Petersburg zijn we weer meer dan actief. De Petrus en Paulus vesting, de Paleiskade, de opvallende Kerk van de Verlosser op het Bloed en natuurlijk de Hermitage worden bezocht. De Hermitage, één van de beroemdste musea ter wereld, bezit een grote groep gebouwen. Het meest indrukwekkend is het Winterpaleis, waar Catharina de Grote de intiemere Kleine Hermitage aan toevoegde. De Hermitage biedt een immense kunstcollectie. Alleen hier is het al mogelijk om dagen rond te lopen. We lopen uren en uren door St. Petersburg rond en snuiven de indrukken van deze wereldstad op. Om in korte tijd zoveel mogelijk van de bezienswaardigheden rondom de stad te zien, gunnen we onszelf de luxe van een chauffeur en gids om zo prima georganiseerd in slechts één dag een aantal culturele hoogstandjes te mogen ontdekken. We gaan naar de schitterende kastelen Tsarskoje Selo en Peterhof en maken onderweg een stop bij de Tsjesma kerk die zo in de Efteling of Disneyland zou kunnen staan. Het weelderige keizerlijke paleis van Tsarskoje Selo is in 1752 ontworpen voor tsarina Elisabeth. Zij gaf er de naam Catharina Paleis aan, ter ere van haar moeder Catherina. De volgende heerser die haar stempel op het paleis drukte was Catherina de Grote. Zij gaf de opdracht om het barokke interieur opnieuw vorm te geven naar haar meer neo-classistische smaak. De indrukwekkende driehonderd meter lange barokke gevel is versierd met een overdaad aan atlanten, zuilen, pilasters en versierde raamwerken. Peterhof, dat uitziet op de Oostzee, is een perfecte uitdrukking van triomfalisme. Na zijn overwinning op de Zweden in 1709 besloot Peter de Grote tot een bouw van een paleis ‘passend voor de hoogste der vorsten’. Een bezoek aan Versailles in 1717 vergrootte de ambities van Peter. Hij zette 5.000 arbeiders, slaven en soldaten in, plus een klein legertje architecten, waterbouwkundigen, tuiniers en beeldhouwers. In 1723 werd het paleis officieel geopend. Het paleis heeft een vroeg-barokke stijl en staat midden in een prachtig park met zowel Franse als Engelse tuinen en veel fonteinen. Door het park loopt een zeekanaal dat de tsaren in staat stelde om van de Finse Golf naar het Grote Paleis te varen. Kortom: de week Moskou en St. Petersburg is een drukke week vol verkenning. En niet alleen dat. Terwijl in West Europa het koud en regenachtig weer is, worden we getrakteerd op zonnig weer en temperatuur van dik boven de twintig graden. Het zou me niets verbazen, wanneer Rusland in de toekomst zichzelf als verre zonbestemming op de kaart gaat zetten. :)