Syrië en Jordanië. Juni 2010.

In juni 2010 trek ik twee weken met een groepsreis door het Midden Oosten. Syrië en Jordanië worden verkend en ook wordt er nog een uitstapje naar Libanon gemaakt. Syrië is de bakermat van één van de oudste beschavingen ter wereld. Het was daar en in Irak dat de eerste landbouwersdorpen ontstonden. Het was daar dat het eerste alfabet werd gemaakt en de eerste muzieknoot werd geschreven. In Syrië werd op het hoogste niveau aan wetenschap en astronomie gedaan. Er zijn veel overheersers in Syrië geweest. Je vindt er dan ook uitstekend bewaarde relikwieën en vindplaatsen van verschillende culturen uit de wereldgeschiedenis: van het bronzen tijdperk tot en met het Ottomaanse Rijk. Het landschap van Syrië bestaat voor een flink deel uit woestijnen, afgewisseld door de geïrrigeerde laagvlakten langs de Eufraat en het laaggebergte in het westen van het land. Syrië heeft nu nog een oppervlakte van 4,5 maal Nederland. Het land telt ongeveer 19 miljoen inwoners waarvan ongeveer 80 procent in de smalle, vruchtbare, westelijke strook van het land woont. Iedere Syriër heeft toegang tot sociale voorzieningen zoals gezondheidszorg en lager en middelbaar onderwijs. Syrië is één van de weinige staten in het Midden-Oosten waar de islam geen staatsgodsdienst is. Als ontwikkelingsland voert Syrië vooral grondstoffen uit: ruwe olie, katoen, graan en fosfaat. De landbouw is door de sterk agrarische bevolking en de sterke wil om zelfvoorzienend te zijn een basispijler van de economie. De industrie speelt eveneens een belangrijke rol door de chemie, de textielsector en natuurlijk de olie. Onze verkenning van Syrië begint in Bosra. Bosra werd al genoemd in Egyptische hiërogliefen uit de 14de eeuw voor Chr. Vanaf de 4de eeuw v.Chr. was Bosra de hoofdstad van het Nabateense Rijk. Dit Rijk werd in 106 door de Romeinen veroverd en Bosra werd de hoofdstad van de Romeinse provincie Arabia Petraea. De stad kende een grote bloei als handelsstad, omdat ze op het kruispunt van diverse karavaanroutes lag. In de Byzantijnse tijd was de stad de zetel van een aartsbisdom. In 632 was Bosra de eerste Syrische stad die veroverd werd door de Arabieren. De stad bleef een belangrijke handelsstad en floreerde door haar ligging langs de handels- en pelgrimsroute tussen Damascus en Mekka. Het Romeinse theater werd verbouwd tot een vesting als bescherming tegen de kruisvaarders. Tegenwoordig is Bosra een ruïne. In 1980 is ze door Unesco als Werelderfgoed aangemerkt. Vooral bekend is het Romeinse theater. Na Bosra gaan we naar de hoofdstad Damascus. De Syrische hoofdstad is één van de mysterieuze steden van het Arabische Oosten die de verbeelding tart. Het is één van de oudste steden in de wereld die sinds hun ontstaan onafgebroken bewoond zijn. Na Damascus wordt de weg vervolgd naar Palmyra. Palmyra wordt gerekend tot één van de mooiste archeologische vindplaatsen van het Midden-Oosten. Midden in de vlakke woestijn kon in een oase de stad met wuivende palmbomen en ruisende waterstroompjes ontstaan. In het verre verleden functioneerde deze stad als pleisterplaats voor de karavanen die tussen China, India en Europa op en neer reisden om goederen te verhandelen. De stad kwam echt tot bloei toen ze fungeerde als buffer tussen het Romeinse en het Perzische Rijk. De inwoners werden vrijgesteld van het betalen van belasting en investeerden dit om de stad verder te verfraaien met onder andere schitterende tempels. Palmyra is haar invloed lang geleden verloren, maar nog steeds is er de grootsheid van de overblijfselen. In de stad zijn goed bewaard gebleven tempels, rijen metershoge zuilen, theaters en een Romeins forum te vinden. Een andere bezienswaardigheid in Syrië is het Krak des Chevaliers. Het Krak is één van de indrukwekkendste militaire constructies van het Nabije Oosten. Dit achthonderd jaar oude kasteel werd gebouwd op een zeer strategische plaats; daar waar de enige natuurlijke doorgang was in de bergketen die zich van Turkije tot Libanon uitstrekt. Alle goederen die in de havensteden werden aangevoerd moesten het kasteel passeren om hun eindbestemming te bereiken. Het kasteel staat op een heuvel met zacht glooiende flanken en niet, zoals de meeste forten op een rotsachtige, ontoegankelijke uitloper van het gebergte in deze omgeving. Om deze relatief makkelijke toegang te compenseren hebben de bouwers eromheen een bijna niet in te nemen ommuring opgetrokken. Het Krak heeft door de eeuwen heen een grote symbolische betekenis gekregen, want het was één van de laatste versterkte plaatsen van de kruisvaarders. En ook nu bevindt het zich nog in een goede staat. De stad Hama ligt op de overgang tussen Noord- en Zuid-Syrië en hier bevinden zich de beroemde noria’s. Dit zijn immens grote waterradaren die vroeger gebruikt werden om het water uit de Orontes naar de omringende gronden te brengen. De stroming van de rivier brengt het rad in beweging. Tegelijk wordt het water uit de rivier opgeschept en boven in een aquaduct geworpen. Ook bezoeken we Aleppo. Aleppo is de tweede stad van Syrië. In Aleppo zijn fascinerende soeks en een prachtige Citadel, die omgeven door een brede gracht hoog boven de stad uittorent, te vinden. Vanuit Aleppo bezoeken we het Simeons klooster. In het noordelijk deel van Syrië in een schitterende natuurlijke omgeving liggen de ruïnes van dit oude klooster. Dit grootste vroegchristelijke bedevaartcomplex van het hele Midden Oosten is een belangrijke bezienswaardigheid in Noord Syrië. Het klooster is gewijd aan Simeon de Pilaarheilige, een boerenjongen die als zestienjarige door de Bergrede werd aangegrepen en vervolgens monnik werd. Toen men hem vanwege zijn extreem strenge levenswandel buiten het klooster zette, bivakkeerde hij in een grot. Om te ontkomen aan opdringerige bewonderaars ging Simeon in 417 op een pilaar zitten. Hierop bracht hij uiteindelijk 42 jaar, tot aan zijn dood in 459, door op een meters hoog platform met een schapenvacht, lendendoek en muts van leer. Hij verliet zijn platform nooit, predikte twee keer per dag voor de mensen die rond de voet van de pilaar waren verzameld en gaf raad. Na zijn dood werd dit een pelgrimsoord en werd er een reusachtig kloostercomplex gebouwd. Het is nu vervallen tot een ruïne, maar de grootsheid is er nog steeds vanaf te zien. Tot slot van ons bezoek aan Syrië gaan we nog naar het dorp Maalula. De blauwgeverfde huisjes van het dorp zijn trapsgewijs tegen de rotswand aangebouwd. Bijzonder is dat in dit dorp nog Aramees wordt gesproken, de taal uit de tijd van Jezus. Vanuit Syrië maken we ook een uitstap naar Libanon en wel naar Baalbek. Baalbek ligt in de Beka vallei. De stad werd oorspronkelijk gebouwd door de Feniciërs en stond in de Hellenistische periode bekend als Heliopolis. De god Baal was, zoals Helios, onder meer de god van de zon. De bloeiperiode begon in het jaar 15 v.Chr. toen de stad een Romeinse provinciehoofdstad werd en het was een belangrijk religieus centrum. In Baalbek tref je de best bewaarde overblijfselen van Romeinse architectuur in Libanon aan. In 1984 werden de verschillende ruïnes van Baalbek door Unesco tot Werelderfgoed verklaard. Na de verkenning van Syrië vervolgen we onze tocht naar Jordanië. Geklemd tussen de Rode Zee en de Dode Zee ligt dit kleine land dat voor driekwart uit woestijn bestaat en dat lange tijd alleen door Nomaden werd bewoond. Het is een scharnier tussen het Middellandse Zeegebied en het Oosten, waar tal van beschavingen bloeiden en verwelkten. Die hoogstaande culturen hebben prachtige resten nagelaten die tot de belangrijkste van het Midden Oosten behoren: de Romeinse stad Jerash, de kruisvaarderburchten, de woestijnkastelen en natuurlijk de schitterende stad Petra, die door de Nabateeërs uit de rots werd gehakt. Het land telt ruim 5 miljoen inwoners, waarvan een kleine anderhalf miljoen in de hoofdstad Amman leeft. Jordanië heeft in een zeer korte tijd de overgang van een nomadische naar een stedelijke maatschappij gemaakt. De toegang tot onderwijs en gezondheidszorg is over het algemeen goed. Jordanië heeft het hoogste percentage geletterde volwassen in de Arabische wereld. Behalve over fosfaat en kalium, beschikt Jordanië over weinig minerale grondstoffen. De voornaamste inkomsten komen voort uit dienstverlening (overslag, transport, handel, toerisme). De Arabisch-Israëlische oorlog van 1967 en de gevolgen daarvan betekenden voor de Jordaanse economie een aanzienlijke inkomstenderving. Met de Westelijke Jordaan oever verloor het land een belangrijk landbouwgebied en tevens inkomsten uit toerisme naar de heilige christelijke, islamitische en joodse plaatsen. De internationale sancties tegen Irak vormden een rem op de verdere ontwikkeling van Jordanië, omdat het voor export en handel traditioneel sterk afhankelijk is van het buurland Irak. De hoofdstad Amman is samen met Damascus en Jericho één van de oudste steden ter wereld. De eerste nederzetting dateert waarschijnlijk uit 2000 voor onze jaartelling. De stad heeft in de laatste decennia een duizelingwekkende ontwikkeling doorgemaakt. Van 570.000 inwoners in 1970 naar bijna twee miljoen inwoners in 2010. De enorme economische groei heeft tegelijk met de stedelijke ontwikkeling plaatsgevonden, zodat het historisch centrum nu omgeven is door grote wijken. Vanuit Amman rijden we naar de berg Nebo. De berg Nebo, waar Mozes is gestorven, is al sinds de begintijd van het christendom een bedevaartplaats. Het uitzicht van af het platform bij de kerk is mooi. Jeruzalem, Bethlehem en de Dode Zee zijn te zien. Op de berg staat een grote witte gedenksteen ter ere van het bezoek van de paus in 2000. Vlakbij Mount Nebo ligt Madaba. De stad ligt op een vruchtbare vlakte met glooiende heuvels, waar tarwe, gerst en tabak wordt verbouwd. De grootste bezienswaardigheid in de zeer toeristische stad vol terrasjes en souvenir winkels is een 6e-eeuwse mozaïek, de kaart van Madaba: een realistische voorstelling van de topografische kenmerken van de oostelijke Byzantijnse wereld. We vervolgen onze weg naar het zuiden over de King’s Highway. Dit is een bochtige weg door een bergachtig gebied die al meer dan drieduizend jaar wordt benut door kooplieden, legers en pelgrims. Tijdens onze reis komen we door het prachtige gebied van Wadi al Mujib. Dit is een diepe kloof die ook wel eens de Grand Canyon van Jordanië wordt genoemd. De weg slingert ongeveer negenhonderd meter omlaag naar een stuwmeer. Even verderop de weg liggen een aantal oude kruisvaarderkastelen. Een absoluut hoogtepunt tijdens deze rondreis is Petra. Petra is één van de mooiste bezienswaardigheden in het Midden Oosten. Petra is een pareltje op meer dan één gebied. In de eerste plaats is er het natuurschoon met de lange canons, de rotswanden en de belvedères, de kalksteen in roze, rode, gele en blauwe schakeringen die samen sublieme tekeningen vormen. Maar Petra is ook een pareltje van architectuur met de grote, uit de rots gehakte graven met beeldhouwwerk, gemaakt door een beschaving waarover nog weinig bekend is, die van de nomadische Nabateeërs. Door de strategische ligging, langs de route van de handelskaravanen, groeide Petra tot een soort ‘Wall Street van het Oosten’. Petra is dan ook uniek door zijn magnifieke synthese van Griekse, Romeinse, Perzische en Alexandrijnse stijlen. De stad ligt verborgen in een enorm rotsgebergte en is te bereiken via een nauwe hoge kloof van meer dan een kilometer lengte. In de roze, gele en dieprode rotswanden zijn prachtige gevels uitgehouwen. Wadi Rum ligt twee uur rijden ten zuidoosten van Petra en is beroemd om haar unieke omgeving. Brede valleien met zand dat in kleur varieert van rood tot geel, omgeven door bergen waarvan de loodrechte wanden pronken met hun buitengewone kleurenpalet dat uiteenloopt van zwart tot dominant rood en heldergeel. De woestheid en verlatenheid van dit woestijnlandschap is ongeëvenaard. De hitte in het tentenkamp maakt lusteloos, maar de sterrenhemel in de nachtelijke uren is schitterend. De luxe van een hotelkamer met airco en douche één dag later in Aqaba wordt door mij verwelkomd. Aqaba, geklemd tussen zee en schrale bergen, is de enige haven en bloeiende toeristische badplaats van Jordanië. De stad wordt wel het venster op de Rode Zee genoemd. Projectontwikkelaars doen hun best om de stad steeds meer toeristisch te maken. De grootste aantrekkingskracht van Aqaba is de onderwaterwereld. Heerlijk om op een luxe schip van het verkoelende briesje op het water te kunnen genieten en snorkelend de prachtige koralen en bonte vissen te zien. Vanuit Aqaba vervolgen we onze reis door Jordanië naar de Dode Zee. De Dode Zee, 76 kilometer lang en niet meer dan 17 kilometer breed, bevindt zich in de diepste tektonische depressie van de aardkost. De Dode Zee heeft zich ongeveer een miljoen jaar geleden gevormd, toen het Afrikaanse continent zich losmaakte van het deel dat Turkije en het Midden Oosten omvat. De Dode Zee heeft meerdere wereldrecords op haar naam staan. In de eerste plaats is het de diepste depressie op aarde. Binnen achttien kilometer ga je van zeespiegelniveau naar een diepte van 420 meter onder zeespiegel. Waar de Dode Zee ook in uitblinkt, is het zoutgehalte dat tien maal hoger is dan in om het even welke oceaan. Het water is zo dik en zout, dat onderduiken zo goed als onmogelijk is. In haar levensloze water is de hoeveelheid zout, magnesium, sodium, calcium, broom en kalium zo hoog dat badgasten zich direct na een bad met zoet water moeten afspoelen. Toch zijn het juiste deze chemische eigenschappen die therapeutisch zijn en zorgen voor de aanwezigheid van kuurhotels. Een aparte gewaarwording om te mogen ervaren hoe ik zelfs zittend nog kan blijven drijven. Na het bezoek aan de Dode Zee rijden we terug naar onze startplaats van de rondreis: Amman. Vanuit Amman bezoeken we Jerash. Dit stadje ligt vijftig kilometer van de hoofdstad van Jordanië en herbergt een prachtig bewaarde nederzetting uit de oudheid die eerst Grieks,dan Romeins en nog later Byzantijns was. De monumentale structuren uit de Romeinse en Byzantijnse tijd zijn door eeuwen van vergetelheid goed bewaard gebleven. De regering van Jordanië wil van Amman het Dubai van het Midden Oosten maken. De plannen zijn om in korte tijd vijftig wolkenkrabbers uit de grond te stampen en in de afgelopen jaren zijn een aantal moderne en grote shoppingcentra gebouwd. Van modieuze internationale modewinkels tot een Macdonald en een gigantische Carrefour: van alles is hier te vinden. De laatste avonden van deze reis leef ik me dan ook uit met bruine broodjes met Hollandse kaas en shoppen bij Zara en andere modeketens. Het voelt aan als: ‘Going back to my roods’. Globetrotter spelen is mijn hobby. Daarvoor wil ik als Westerse vrouw zelfs in een extreem heet klimaat in het Midden Oosten met lange broek rondlopen. Maar rondtrekkend in de vreemde en ver van huis is het ook mogelijk om juist nog dichter bij je zelf te komen. Ja hoor: At the end of day ben ik niets meer of minder dan a Western Girl. :)